Unieke waarneming in Bakkeveen
Dwerguil voor het eerst(?) in Nederland
10 december 2005

270 vogelaars voor dag en dauw naar Siegerswoude.

Beide foto's beschikbaar gesteld door www.lauwersmeer.nl

Graag opsturen naar [email protected]

Fietsers, wandelaars, mountainbikers en andere passanten keken zondagmorgen verbaasd op toen er een enorme sliert auto's (schatting een dikke honderd) stond geparkeerd langs de Merskenwei ter hoogte van het begin van het fietspad naar het Oud-diep en het Oude Bos te Siegerswoude/ Bakkeveen.
Wat was nu het geval? Welnu, een heel verhaal….

Op 10 december 2005 besloot ik omstreeks 14.00 uur een wandeling met de honden te gaan maken in het "Oude Bos". Mijn verrekijker had ik, zoals bijna altijd, mee. Nadat ik langs de Freulevijver was gelopen nam ik een vrij smal pad net iets ten westen daarvan in de hoop misschien Houtsnippen te zien. Na ongeveer een honderdtal meters het pad in gelopen te zijn, merkte ik een groep luid alarmerende mezen op. Ik vermoedde een roofvogel in de buurt en keek rond met mijn kijker. Opeens ontdekte ik net een meter onder de top van een dode spar een opvallend kleine uil. Meteen de kenmerken bekeken. De uil was niet veel groter dan een Spreeuw. Systematisch checkte ik de kenmerken van de kleine uilen, die ooit in Nederland zijn gezien of in de omringende landen zijn waargenomen.
De uil was werkelijk erg klein, bovendien ook erg actief, waardoor je eigenlijk alleen uitkomt op dagactieve uilen, zoals Steenuil. Die kon meteen worden uitgesloten, vanwege een aantal kenmerken. De uil draaide o.a. opvallend met pompende bewegingen met zijn staart, dat voor een Dwerguil een van de kenmerken is.
Op dat moment wist ik al voor 90% dat ik te maken had met een Dwerguil.
Wat te doen? Ik had geen telefoon en fototoestel bij me. Ik besloot toch maar snel terug te keren naar huis en na een korte blik in enkele vogelgidsen, was ik helemaal overtuigd van een Dwerguil.

Terugfietsend denk ik dat ik de twee kilometer bijna binnen het wereldrecord heb afgelegd. Teruggekomen bij de plek om 16.00 uur, zat de uil niet meer in de dode spar….wat nu? Ik besloot enkele fluittoontjes te produceren, lijkend op een Goudvink (het roepje is mij bekend vanuit Duitsland), en warempel nog geen tien seconden later kwam de uil aanvliegen en ging even op nog geen vijf meter afstand in een dichte spar zitten, waar ik hem op een tak zag zitten, driftig draaiend met zijn staart. Na enkele seconden vloog de uil op geringe hoogte het bos in oostelijke richting in. De vlucht was vrij snel en golvend (als een specht).

Volledig overtuigd realiseerde ik dat deze dwerguil een nieuwe soort (of mogelijk tweede keer) voor Nederland is, hetgeen betekent dat veel vogelaars de soort graag willen zien.. Tevens realiseerde ik mij dat er dan wel een paar honderd mensen zouden kunnen komen. Enfin, de afspraak is duidelijk: Je belt direct wanneer je een zeldzame soort ziet, andersom verwacht ik ook van anderen dat ze dat doen. Hierna heb ik verzocht aan mij bekende vogelaars om de uil zo snel mogelijk officieel op de vogellijn te melden. Verder heb ik nog enkele dichtbij wonende vogelaars gebeld. David Hoekstra kon nog komen en was om 16. 30 uur aanwezig. Later kwam zijn moeder er nog bij. We hebben nog diverse fluittoontjes geproduceerd, maar de vogel liet zich niet meer zien. Deze fluittoontjes zijn op diverse plekken in Bakkeveen een eigen leven gaan leiden…..o.a. in de gymzaal tijdens de volleybaltraining van de recreanten…….

Later belde de beheerder van de vogellijn en 's- avonds heb ik met deze persoon afspraken gemaakt hoe de enkele honderden vogelaars de volgende ochtend op te vangen.
De volgende ochtend omstreeks 07.30 uur waren er op het afgesproken punt ongeveer 270 (geteld) vogelaars aanwezig uit alle streken van ons land, zelfs Limburgers. Deze mensen hebben een groot deel van hun nachtrust opgeofferd om tijdig aanwezig te zijn. Ja, je moet er wat voor over hebben! Je kunt het gek, stom en maf vinden, maar uit eigen ervaring weet ik dat het bloed dan stroomt waar het niet gaan kan. De rest van de dag zijn er nog meer mensen geweest. Schattingen komen uit tegen de 400 mensen……, waaronder ook enkele Bakkeveenster vogelaars en nieuwsgierigen. Echter….. de dwerguil heeft zich, na zeer intensief zoeken door de vele aanwezigen, niet meer laten zien!!!!
Sommigen teleurgesteld, uiteraard, anderen toch met het idee van "ik had dit niet willen missen", ontstond een reünieachtige sfeer.

Een (mogelijk de eerste) dwerguil werd een paar jaar geleden bij Suameer (hemelsbreed ongeveer 20 kilometer) aangetroffen onder een venster waar hij tegenaan was gevlogen. Deze vogel is tot op heden nog niet officieel door de CDNA (de zeldzaamhedencommissie) aanvaard. Afhankelijk daarvan is de Bakkeveenster dwerguil, bij aanvaarding, de eerste of tweede voor ons land. Ik moet dus nog veel huiswerk doen. Een goede (veld)beschrijving maken. Helaas konden er geen foto's worden gemaakt, waardoor de bewijskracht stukken lichter zou zijn.
Rest mij nog alle deelnemende vogelaars te bedanken voor hun zeer gedisciplineerde houding tijdens de aanwezigheid in het bos. Een koek- en zopie tent ontbrak nog. Dat had voor de initiatiefnemer zeker enkele honderden euro's opgeleverd…

Koert Scholten